-
1 дөрес
1. прил.1) пра́вильный, безоши́бочный, то́чный, ве́рный, правди́выйдөрес җавап бирү — дать безоши́бочный отве́т
дөрес юл белән бару — идти́ по ве́рному (пра́вильному) пути́
дөрес тәрбия бирү — дать пра́вильное воспита́ние
дөрес вакыт — то́чное вре́мя
дөрес фикер — ве́рная мысль
2) по́длинный, допо́длинный, и́стинныйдөрес факт — по́длинный факт
дөрес мәгълүматлар — допо́длинные изве́стия
дөрес хәлне аңлату — разъясни́ть и́стинное положе́ние
3) справедли́вый, беспристра́стный, объекти́вныйдөрес кисәтү — справедли́вое замеча́ние
дөрес тәнкыйть — объекти́вная (справедли́вая) кри́тика
дөрес бәя — объекти́вная оце́нка
дөрес карар — беспристра́стное реше́ние
4) че́стный, правди́вый, справедли́выйдөрес кеше — справедли́вый (че́стный) челове́к
дөрес сүзгә җавап юк — (посл.) что пра́вда, то пра́вда (букв. правди́вому сло́ву нет опроверже́ния)
дөрес сүз таш яра — (погов.) правди́вое сло́во разбива́ет ка́мень
5) я́сный, конкре́тныйисәбең дөрес булсын — чтоб наме́рение бы́ло я́сным (конкре́тным)
6) норма́льный, обы́чныйисе дөрес — созна́ние (его́) норма́льное
7) в подтверждающих ответах, репликах да, ве́рно, пра́вильно, то́чно8) в знач. сущ. обычно в косв. п. пра́вдадөресен сөйләү — говори́ть пра́вду
сүзең дөресме? — пра́вду ли ты говори́шь?
дөрескә охшый — похо́же на пра́вду
дөресен әйткән күршесенә (туганына) ярамаган — пра́вда глаза́ ко́лет
9) в знач. вводного сл. пра́вдадөрес, ул моны алдан белмәгән — пра́вда, он не знал э́того зара́нее
10) в знач. вводн. сл. дөресе, дөресрәге, дөресендә верне́е, точне́е; точне́е говоря́, точне́е сказа́ть; на са́мом де́ле2. нареч.1) пра́вильно, ве́рно, то́чно; безоши́бочномәсьәләне дөрес чишү — реши́ть зада́чу пра́вильно
дөрес бүлү — дели́ть то́чно
урынны дөрес билгеләү — безоши́бочно определи́ть местонахожде́ние
дөрес әйтәсең! — пра́вильно (де́льно) говори́шь!
2) справедли́во, объекти́внобәхәсне дөрес хәл итү — справедли́во (объекти́вно) реши́ть спор
дөрес тәнкыйтьләү — критикова́ть справедли́во
3) че́стно, правди́во, справедли́во, по пра́вдедөрес яшәү — жить че́стно
чынбарлыкны дөрес тасвирлау — изобража́ть действи́тельность правди́во
дөрес хөкем итү — осужда́ть (наказа́ть) справедли́во
•- дөрес итеп
- дөрескә охшаган••дөресен әйтик — ну́жно сказа́ть пра́вду, ска́жем пря́мо
дөресен әйткәндә (дөресен генә әйткәндә) — по пра́вде говоря́ (сказа́ть); пра́вду говоря́ (сказа́ть)
дөрестән дә — действи́тельно, в са́мом де́ле, пои́стине; пра́во, впрямь
-
2 беркадәр
1. нареч.немно́го, немно́жко, не́сколько; части́чнопланны бе́ркадәр киметү — немно́го сни́зить план
сәяхәт юлын бе́ркадәр үзгәртү — части́чно измени́ть маршру́т путеше́ствия
бүген бе́ркадәр арып киттем — сего́дня немно́жко уста́л
2. прил.дәрес башланырга бе́ркадәр вакыт бар — до нача́ла уро́каоста́лось немно́го вре́мени
части́чный, незначи́тельный; не́которыйпрограммага бе́ркадәр үзгәреш кертү — внести́ части́чное измене́ние в програ́мму
бе́ркадәр вакыттан соң — че́рез не́которое вре́мя
-
3 буш
1. прил.1)а) пусто́й, поро́жний, незагру́женный, не запо́лненный (чем-л.)буш чиләк — пусто́е ведро́
буш мичкә — пуста́я бо́чка
буш вагон — незагру́женный ваго́н
буш капчык — пусто́й мешо́к
б) пусто́й, по́лый, пустоте́лыйбуш кыяр — по́лый огуре́ц
буш стена — по́лая стена́
в) пусто́й, пусты́нный, пусту́ющий, нежило́й, незаселённый, ненаселённыйбуш квартир — пуста́я кварти́ра
буш йорт — нежило́й дом
буш авыл — ненаселённая дере́вня
г) пусто́й, безлю́дныйбуш урам — безлю́дная у́лица
буш кырлар — пусты́е поля́
2)а) пусту́ющий, свобо́дный, неза́нятый (кем, чем-л.)буш өстәл артына утыру — сесть за свобо́дный стол; буш урындык неза́нятый стул
б) свобо́дный, не замещённый, неза́нятый, вака́нтный ( в должности в штате учреждения)редакциядә буш урын бар — в реда́кции есть вака́нтное ме́сто
3)а) неза́нятый (каким-л. делом)буш куллар — неза́нятые ру́ки
буш кешеләр бер дә юк — свобо́дных люде́й совсе́м нет
б) разг. свобо́дный, неза́нятыйбуш карандаш — свобо́дный каранда́ш
буш телефон — свобо́дный телефо́н
4) пусто́й, свобо́дный (от занятий, дел и т. п.)буш дәрес — пусто́й уро́к
бер генә буш сәгатем дә юк — да́же ни одного́ свобо́дного ча́са нет
5) свобо́дный, большо́й, просто́рный; разно́шенный, не те́сный, непло́тный, не туго́й (об одежде, обуви и т. п.)буш аяк киеме — свобо́дная (просто́рная, не те́сная) о́бувь
6) сла́бый, не туго́й, не затя́нутыйбуш скрипка кылы — незатя́нутые стру́ны скри́пки
7) свобо́дный, назакреплённыйбауның буш башы — незакреплённый коне́ц верёвки
8) пусто́й (о хлебах, орехе и т. п.)буш чикләвек — пусто́й оре́х
••буш башакның башы югары — погов. пусто́й ко́лос пря́мо стои́т
9) спец. холосто́йбуш патроннар — холосты́е патро́ны
буш йөреш — холосто́й ход (машины)
10) хим. свобо́дныйбуш кислород — свобо́дный кислоро́д
буш атом — свобо́дный а́том
11)а) беспла́тный, дарово́й, безвозме́здныйбуш ашау — беспла́тное пита́ние
б) перен. дешёвыйбуш бәя — дешёвая цена́
12) перен. пусто́й, несерьёзный ( о человеке)13) перен. иллюзо́рный, неосуществи́мыйбуш хыял — неосуществи́мая мечта́
14) пусто́й, беспредме́тный, бессодержа́тельный, пустопоро́жнийбуш сүз — пусто́е сло́во
буш китап — бессодержа́тельная кни́га
15) тще́тный, напра́сный, бесполе́зный, пусто́й, беспло́дный, безуспе́шный, безрезульта́тный (труд, разговор и т. п.)2. нареч.1) пу́сто; безлю́днобуш калу — оста́ться безлю́дным
2) свобо́дно, не за́нятоваза буш тора — в ва́зе пу́сто, ва́за стои́т пусто́й
3) см. бушка•- буш ара- буш аш
- буш вакыт табу
- буш җир
- буш кесә
- буш килеш
- буш көе
- буш түгел
- буш чәчәк••буш баш — пуста́я голова́, безмо́зглый ( о человеке)
буш калу — прозева́ть, оста́ться ни с чем
буш кул белән — с пусты́ми рука́ми; без ничего́
буш куык — пустоме́ля
буш куык очыру — пустосло́вить, болта́ть вздор
буш сүз — вздор, ложь; у́тка; клевета́
буш сүзле — болту́н, пустосло́в
- буш калдырмаубушны бушка аудару (бушны бушка бушату) — перелива́ть из пусто́го в поро́жнее
- буш куймау
- буш тору
- буш яту
- буш булу
См. также в других словарях:
вакыт — 1. Философиядә: материя яшәешенең объектив формасы 2. Нәр. б. секундлар, минутлар, сәгатьләр, еллар, гасырлар һ. б. ш. белән исәпләнә торган яшәеш арасы, дәвамлылыгы. Яшәеш дәвамлылыгын үлчәү берәмлеге җирле в. белән... 3. Нин. б. эшкә, шөгыльгә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сәгать — 1. Тәүлек эчендәге вакытны үлчәү коралы 2. Тәүлекнең егерме дүрттән беренә, алтмыш минутка тигез вакыт үлчәү берәмлеге 3. Тәүлек башыннан яки көн уртасыннан исәпләп кителә торган, алтмыш минутлык вакыт үлчәве 4. Дәрес, лекция өчен билгеләнгән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
академик — I. и. 1. Академиянең (1) гамәли әгъзасы 2. Нин. б. академиягә сайланган галим, рәссам, скульптор һ. б. ш. кешеләрнең гыйльми исеме. II. АКАДЕМИК – с. 1. Академиягә бәйләнешле, шуңа караган 2. Академизм (2) принципларына иярә торган 3. күч.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әзерләү — 1. Нәр. б. файдаланырлык, әзер хәлгә китерү. Берәр очракка багышлап, берәр нәрсә хәстәрләү. Берәр нәрсәне кирәк кадәр күләмдә җайлап, барлап, табып, тутырып кую 2. Нәр. б. үтәү өстендә эшләү, нәр. б. эшкәртү дәрес әзерләргә утырды 3. Ясау дару ә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәрәз — 1. Өй, вагон һ. б. ш. корылмаларның эченә якты төшсен һәм һава керсен өчен стеналарына уелган тишек һәм шул тишеккә куелган пыялалы рам. Күзәтү, сөйләшү һ. б. ш. өчен стенага уелган, стенада калдырылган тишек. Хәрби ныгытмаларның стеналарында ату … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәрәзә — 1. Өй, вагон һ. б. ш. корылмаларның эченә якты төшсен һәм һава керсен өчен стеналарына уелган тишек һәм шул тишеккә куелган пыялалы рам. Күзәтү, сөйләшү һ. б. ш. өчен стенага уелган, стенада калдырылган тишек. Хәрби ныгытмаларның стеналарында ату … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тирәзә — 1. Өй, вагон һ. б. ш. корылмаларның эченә якты төшсен һәм һава керсен өчен стеналарына уелган тишек һәм шул тишеккә куелган пыялалы рам. Күзәтү, сөйләшү һ. б. ш. өчен стенага уелган, стенада калдырылган тишек. Хәрби ныгытмаларның стеналарында ату … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шулай — а. 1. Ни хәлдә булуны, эшнең ничек баруын күрсәтә торган рәвешләрне алмаштырып килә. рәв. Күренеп торганча, хәзергечә, шушы рәвешчә 2. Әнә, менә күрсәтү алмашлыклары янында күзгә күренеп торган яки анык таныш булган эш, күренешкә, аның рәвешенә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
